Regularny pomiar rezystancji izolacji sieci energetycznej jest niezbędny do zapewnienia bezpieczeństwa osobom przebywającym w budynku, a także gwarantuje prawidłowe działanie instalacji i urządzeń elektrycznych. Takie badanie powinno być przeprowadzane przez osobę posiadającą odpowiednie uprawnienia.
Rezystancję izolacji sprawdza się zwykle podczas regularnych, okresowych badań instalacji elektrycznej i piorunochronnej. Badanie polega na sprawdzeniu natężenia prądu przepływającego przez izolację pod wpływem określonego napięcia. Urządzenia pomiarowe do obliczenia końcowej wartości korzystają ze wzoru wynikającego z prawa Ohma: opór, jaki stawia izolacja, równy jest stosunkowi napięcia do natężenia.
Rezystancja izolacji – rodzaje pomiarów
Badania rezystancji można dokonać na dwa sposoby: punktowo i w funkcji czasu. Pomiary punktowe polegają na określeniu stanu całej instalacji na podstawie danych zebranych po przyłożeniu miernika do kilku różnych części izolacji. Pojedyncze badanie trwa bardzo krótko, jest proste w wykonaniu i zwykle pozwala zapobiec awariom i pożarom, a także bezpiecznie eksploatować urządzenia elektryczne znajdujące się w budynku. Po przeprowadzeniu pomiaru wynik należy skorygować w zależności od temperatury izolacji, do czego służą specjalne współczynniki.
Nowoczesne urządzenia pomiarowe posiadają opcję uwzględnienia temperatury. Jeśli natomiast do badania używany jest miernik analogowy, należy pamiętać, że odczytu można dokonać dopiero po ustabilizowaniu wskazówki.
Dokładność pomiaru przeprowadzanego w funkcji czasu jest dużo większa, ponieważ nie zależy od temperatury. Takie badanie trwa o wiele dłużej i polega na obliczeniu stosunku poziomów rezystancji izolacji zbadanych w określonych momentach (np. po minucie i po dziesięciu minutach). Pomiarów dokonuje się w miejscach, które znajdują się najbliżej źródła zasilania.
Pomiarów rezystancji dokonywać można tzw. megaomomierzem, czyli miernikiem rezystancji izolacji o własnym źródle napięcia probierczego lub za pomocą miliamperomierza wykorzystując napięcie sieciowe. W przypadku megaomomierza napięcie wykorzystywane do pomiaru powinno wynosić 250 V, 500 V, 1000 V lub 2500 V, a zakres pomiarowy 50 MΩ, 200 MΩ, 1 GΩ lub 20 GΩ. Ponadto wspomniane urządzenia muszą spełniać wymagania określone w europejskich normach (PN-EN 61557-10:2013-11). Tylko wtedy nadają się one do wykonania kontroli stanu technicznego instalacji.
Rezystancja izolacji - częstotliwość badań
To, z jaką częstotliwością należy dokonywać pomiarów rezystancji, opisane jest w prawie budowlanym (Dz.U. 2006, art. 156, poz. 1118). W większości budynków instalacje piorunochronne i elektryczne muszą być badane przynajmniej raz na pięć lat. Jednak prawo określa też przypadki, w których pomiarów należy dokonywać częściej, czyli przynajmniej raz w roku. Takie regulacje dotyczą m.in. miejsc pracy, obiektów komunalnych, a także pomieszczeń, w których występuje szczególne ryzyko, że ktoś zostanie porażony prądem elektrycznym (np. gdy w budynku znajdują się instalacje wysokiego lub niskiego napięcia). Częściej kontrolowane powinny być też instalacje bezpieczeństwa, czyli m.in. oświetlenie awaryjne w obiektach użyteczności publicznej. Na większą wymaganą częstotliwość badań mogą mieć też wpływ takie czynniki jak: wysoka temperatura powietrza, wilgotność, a także zwiększone zapylenie.
Osoba, która podejmuje się dokonania pomiarów, musi mieć odpowiednie kwalifikacje, potwierdzone uprawnieniami (E i D). Taki specjalista odpowiedzialny jest za przygotowanie instalacji do prowadzenia pomiarów, a także ręczy za prawidłową ocenę wyników.